GIFmi yoki JIF?

Ingliz tilini o’rganivchilar uchun ingliz harflarining talaffuzi aksar holatlarda qiyinchilik tug’diradi va natijada bu tushunmovchilik yoki anglashilmovchillikka olib keladi. Ayrim holatlarda ingliz tilini o’rganmayman degan o’rganuvchilarni ham e’tirozlarini kop va xo’p eshitganman. Mavzudan chalg’imayda, sarlavha  haqida bir qiziq holatni bayon qilishga qaror berdim.

Ayrim dasturchi do’stlarim, inglzi tilini o’rganayotgan o’quvchilarim GIFmi yoki JIFmi deb bahslashganlarini ko’pguvohi bo’lganman. Ochig’ini aytaman, bu bahsga birinchi marta duch kelgandim. Qaysi tarafga yon bosishimni o’zim ham hali bilmayman. Internetni titkiladimu….. Aslida “Gifchilar ham, Jifchilar ham” to’g’ri ekanligi o’zimni hayratga solish bilan birgalikda, bahslashayotgan guruhlarga 1 ochkoni bo’lishib olorasizlar deya yengiltakkina hazil yubordim. O’zimni ham ko’nglim to’lmadi, aslida bu javobdan.

Ingliz tili talaffuz qoidasiga ko’ra, “g” harfi “a, o, u” harflari bilan kelsa, odatda quyidagicha o’qilishi aytiladi:

Gave [geiv] – geyv (https://wooordhunt.ru/word/gave)

God [ɡɒd] – god amerika lahjasida “ga’d” (https://wooordhunt.ru/word/god)

Good [gu:d] – gud (https://wooordhunt.ru/word/good)

Gun [ɡʌn] – gan (https://wooordhunt.ru/word/gun)

Agarda “g” harfi “e, i, y” harflari bilan kelsa, “dʒ” – o’zbek tilidagi “j” tovushini berishi kerakligi aytiladi. Masalan:

Gene [dʒiːn]  - jin

Gingerly [dʒɪndʒəlɪ] –jinjeli (https://wooordhunt.ru/word/gingerly)

Gym [dʒɪm] – jim

Agar shu qoidadan kelib chiqadigan bo’lsak, “GIF” – [JIF] tarzida o’qilishi kerakku. Ammo internet foydalanuvchilarining aksari o’z emas ko’p emas 75% ga yaqini bu so’zni “GIF” tarzida talaffuz qilishar ekan.

Nega?

1987 yilda amerikalik CompuSeve kompaniyasida ishlaydigan Stiv Uilxayt internetda 8 bitli tasvirlarni o’qish imkonini beradigan GIF standartini yaratadi. Ana shu davrdan boshlab “gif”mi yoki “jif”mi deb o’qiydiganlar orasida hozirgi kunga qadar bahslarga sabab boladigan masala ko’ndalang bo’ladi. “G” bilan o’qilishini yoqlaydiganlar “GIF” bu “Graphics Interchange  Format”ning qisqartmasi ekanligi urg’u berib, mazkur so’zni “GIF” deb o’qish kerakligini asoslaydilar. Aslida ham “Graphics”ni “Jrafiks” deb o’qish notog’rida. Mantiq shundaki , aksarlar qisqartmalarda “G” o’z holicha o’qilishi kerak degan qoidani asos qilib olishganida edi. Ammo 2013 yilda Stiv Uilxayt “Webby award”ga nomzodi ko’rsatilganda, barcha bahslarga nuqta qo’yadi. Sahnaga chiqqach, Stiv “GIF” deb emas, “JIF” deb o’qish maqsadga muvoqfiqligini aytadi. Bu Stivning bahslarga nuqta qo’yishiga asos bo’lgan o’ziga xos yondashuvi edi. (https://youtu.be/CBtKxsuGvko) Stiv bu yerda “G” harfidan keyin “I” kelsa, harf “J” deb o’qilishini ham istisni qilmagandi.